Necmettin Aslan
  Güncelleme: 16-01-2025 21:18:00   16-01-2025 21:10:00

Gerçekliğini Kaybeden Doktirin Brejnev Doktrini

Leonid İliç Brejnev Kimdir?

 

Leonid İliç Brejnev  Sovyet devlet adamı. 19 Aralık 1906'da Kamenskoye'de (Ukrayna) doğdu. 1923'te Komsomol üyesi seçildi. Kursk Ziraat Enstitüsünü bitirdikten sonra, tarım üretimini teşkilatlandırıp, artırmak üzere 1927'de Urallar'da görevlendirildi. 1931'de komünist partisine girdi. Bir metalürji enstitüsünü bitirip Dynepralzerinjisk'te 2 sene mühendislik yaptı. 1938'de partide sürekli kadroya alındı. Prezidyum tarafından 1941'de albaylığa, 1944'te tümgeneralliğe yükseltildi. 1942 yılında 4. Ukrayna cephesinin siyâsî idâresini üstlendi.

Brejnev, 1950'de Moldovya Komünist Partisi'nde parti birinci sekreterliğine getirildi. 1952'de Sovyetler Birliği Komünist Partisi merkez komitesine ve parti sekreteryasına girdi. Prezidyuma yedek üye seçildi. 1953'te partinin bu merkez organlarından uzaklaştırılarak Kazakistan'a sürüldü. 1956'da, eski görevlerine yeniden döndü. Merkez komitesi prezidyumu asıl üyesi oldu. 1960 yılında, Sovyet yüksek prezidyumu başkanı sıfatıyla devletin başına geçti. Bu görevi bıraktıktan sonra, 1964'te parti birinci sekreterliğine yükseldi. Yüksek Sovyet Prezidyumu başkanı olan Podgorni ile birlikte Sovyet Devletinin ortak yönetiminde yer aldı. SSCB anayasasını hazırlama çalışmalarını yönetti. 1966'da yapılan yirmi üçüncü Kongrede Leninci ilkelere bağlılığını ilan etti. 1976'da mareşal oldu. 1977'de Podgorni'nin yerine Yüksek Sovyet Prezidyumunun başına getirildi. Böylece bütün muhaliflerini tasfiye etti.

1968'deki Çekoslovakya ayaklanmasını Varşova paktı üyesi beş devletle bastırdı. (Brejnev Doktrini). ABD başkanı Nixon ile Salt-1 antlaşmasını imzaladı. Başkan Carter ile Salt II Antlaşmasını 1979'da sonuçlandırdı. Babrak Karmal önderliğindeki Afganistan Demokratik Halk Partisi'ne karşı silahlı direniş örgütleyen ABD müdahalesine karşı 1979'da Demokratik Afganistan Cumhuriyeti yönetimi tarafından Sovyetler Birliği'nden yardım talep edildi. Bunun üzerine Afganistan'a Sovyet askerleri girmiş ve uzun ve kanlı bir savaş yaşanmıştır. Kendisine karşı çıkan Aleksandr Soljenitsin gibi kişileri vatandaşlıktan çıkartarak batıya sürmüştür. Brejnev, 10 Kasım 1982 Moskova'da öldü.

Brejnev Doktrini

Brejnev Doktrini, Sertlik yanlısı Sovyet liderlerinden L. Brejnev"in adıyla anılan, sosyalist bloğa dahil ülkelerden herhangi birinde rejimi tehlikeye düşürecek bağımsızlık hareketlerine göz yumulmaması gerektiğini, ayrıca herhangi bir ülkeye sosyalist rejimin yerleştirilebilmesi için diğer sosyalist ülkelerin müdahale hakkı bulunduğunu savunan doktrin ve  Sovyetler Birliği'nin herhangi bir sosyalist ülkede rejim karşıtı bir gelişmeye karşı o ülke ve diğer sosyalist ülkelerdeki düzeni korumak amacıyla "büyük ağabey" olarak müdahalesini öngören siyâsî görüş. Eisenhower Doktrini'nin SSCB versiyonu olarak düşünülebilir. 1965 Macaristan, 1968 Çekoslovakya ve 1979 Afganistan müdahaleleri bu doktrin çerçevesinde gerçekleştirilmiş müdahaleler olarak değerlendirilmektedir.

1968 Prag Baharı döneminde Çekoslovakya'da gerçekleşen liberalleşme hareketine Sovyetler Birliği'nin kanlı bir şekilde müdahalesini meşru göstermek amacıyla Sovyet Devlet Başkanı Leonid Brejnev tarafından ortaya atılmış ve onun adıyla anılmıştır. Ocak 1968'de Çekoslovakya'da iktidara gelen Dubçek yönetiminin Sovyet tipi komünizmi sorgulaması ve sosyalizmi demokratik yollardan kurmaya çalışmasının sonucu 21 Ağustos 1968'de Varşova paktı orduları ülkeyi işgal ederek Prag Baharına son verdi. Bu olay herhangi bir Doğu Avrupa ülkesinde başlayacak sistem dışına kayma eğiliminin SSCB tarafından hoş görülmeyeceğinin işaretiydi. 12 Kasım 1968'de Brejnev komünist ülkelerin sadece sınırlı bir egemenlik hakkına sahip olduklarını ve eğer sosyalizm tehlikedeyse SSCB'nin müdahale etmekle yükümlü olduğunu söyleyerek Brejnev Doktrini olarak anılacak formülasyonu ilk kez dile getirdi.

Brejnev Doktrini, gerçekte genel sekreter Leonid Brejnev'in 13 Kasım 1968 tarihli Varşova nutkunda vurguladığı bir politika anlayışı olup, batılı uzmanların "Brejnev Doktrini" olarak adlandırdığı bir eylem anlayışıdır. Brejnev, söz konusu tarihte yaptığı konuşmanın bir bölümünde şöyle demiştir:

"Eğer sosyalizme düşman olan unsurlar, bazı sosyalist ülkelerdeki toplumsal gelişim sürecini kapitalizme doğru yönlendirmeye çabalarlarsa; bu, sadece söz konusu ülkenin veya ülkelerin sorunu değil; bütün sosyalist ülkelerin sorunudur."

 

Brejnev'in bu konuşmasının ardından, Varşova Paktı ülkelerinin sözü edilen kapitalistleşme hareketini yada hareketlerini engellemek amacıyla, birlik beraberlik içerisinde Çekoslovakya'ya askerî müdâhalede bulunması ve Alexander Dubçek'i tutuklatması, olayın SSCB'nin işgâli olarak yorumlanması çabalarını temelsiz kılmıştır. Bununla birlikte SSCB'nin aynı mantığı Afganistan'a müdahale sırasında da benimsediği yadsınamaz, ancak Afganistan'a yapılan askerî müdahale, Çekoslovakya'da gerçekleşenden farklı olarak, Varşova Paktı'nın ortak harekatı biçiminde değil, SSCB'nin yalnızca kendi inisiyatifiyle gerçekleşmiştir.

Dış politikada "barışçıl birlikte yaşama" söylemini benimsemiş Krusçev'i deviren Brejnev, dış politikasını Avrasyacılık anlayışına göre oluşturmuş, Batı'ya tekrar sırtını dönmüş, askerî müdahalelerden kaçınmamış, saldırgan bir tutum takınmıştır. Sağlam Stalinci olan Brejnev'in adıyla anılan bu doktrin, içlerinde kızıl ordu tankları dolaşan ve en ufak sebeple yenilerinin eklendiği Doğu Avrupa ülkelerinin bağımsızlıklarının ne kadar sözde olduğunu kanıtlar.

Brejnev, 12 Kasım 1968'de Polonya Komünist Partisi 5. Kongresi'nde yaptığı konuşmada sosyalist ülkeler arasında Çekoslovakya benzeri müdahalelerin normal olduğunu savunuyordu; bir sosyalist ülkedeki gelişmeler diğer sosyalist ülkeleri de ilgilendirirdi ve sosyalist bir ülkenin egemenliği dünya sosyalizminin çıkarlarıyla ters düşemezdi.Eğer böyle bir durum ortaya çıkarsa sosyalist ülkeler topluluğu adına yapılacak bir müdahale meşru bir hareket olacaktı.

Batı Avrupa komünist çevrelerinde büyük tartışmalara neden olan doktrin, Avrupa tipi komünizmi tetiklemiştir. Detant koşullarında diğer komünist yönetimlere SSCB'nin liderliğini dayatma çabasıdır. Brejnev Doktrini'ne karşı en önemli tepkiler İspanyol ve İtalyan Komünistleri başta olmak üzere Avrupalı komünistlerden geldi ve bu gelişme Avrupa Komünizmi için önemli bir uyarıcı durum oldu.

1987'de Gorbaçov'un "ulusal sosyalizmlere sıcak bakacağız" açıklamasıyla yara almış, 1989'da Polonya'da komünist olmayan ilk hükümetin kurulmasına Kremlin'in sessiz kalmasıyla son bulmuştur.Bu yıllar arasında Sinatra Doktrini'nin kabulü ve ardından gelen "Kendi yolunu kendi belirleme, kendi yolunda gitme" anlayışıyla Brejnev Doktrini, geçerliliğini tamamen kaybetmiştir.

  • Bu yazı 871 defa okunmuştur.
  FACEBOOK YORUM
Yorum

  YAZARIN DİĞER YAZILARI

PUAN DURUMU
Takım O G M B A Y P AV
1 Galatasaray 20 17 0 3 53 22 54 +31
2 Fenerbahçe 20 15 2 3 52 20 48 +32
3 Samsunspor 20 12 4 4 34 19 40 +15
4 Eyüpspor 20 10 4 6 33 19 36 +14
5 Göztepe 20 10 6 4 40 26 34 +14
6 Beşiktaş 20 8 4 8 29 21 32 +8
7 Başakşehir FK 20 8 7 5 35 30 29 +5
8 Çaykur Rizespor 20 8 9 3 22 31 27 -9
9 Gaziantep FK 20 7 8 5 26 28 26 -2
10 Trabzonspor 19 6 6 7 34 24 25 +10
11 Alanyaspor 20 6 7 7 24 28 25 -4
12 Kasımpaşa 20 5 5 10 32 37 25 -5
13 Sivasspor 20 6 9 5 26 34 23 -8
14 Antalyaspor 20 6 10 4 22 39 22 -17
15 Konyaspor 20 5 9 6 24 32 21 -8
16 Bodrum FK 20 4 12 4 14 26 16 -12
17 Kayserispor 19 3 9 7 19 39 16 -20
18 Hatayspor 20 1 12 7 21 37 10 -16
19 Adana Demirspor 20 2 16 2 17 45 5 -28
Takım O G M B A Y P AV
1 Kocaelispor 21 14 5 2 34 19 44 +15
2 Fatih Karagümrük 21 11 5 5 36 20 38 +16
3 Erzurumspor FK 21 11 7 3 26 16 36 +10
4 Bandırmaspor 21 9 5 7 29 23 34 +6
5 İstanbulspor 21 10 8 3 34 24 33 +10
6 Gençlerbirliği 21 9 6 6 23 19 33 +4
7 Çorum FK 21 8 5 8 25 20 32 +5
8 Boluspor 21 9 8 4 30 26 31 +4
9 Keçiörengücü 21 8 7 6 27 25 30 +2
10 MKE Ankaragücü 21 9 9 3 27 21 30 +6
11 Pendikspor 21 8 7 6 28 25 30 +3
12 Amed SK 21 7 5 9 21 19 30 +2
13 Esenler Erokspor 21 8 8 5 27 26 29 +1
14 Manisa FK 21 9 10 2 26 28 29 -2
15 Ümraniyespor 21 8 8 5 30 29 29 +1
16 Iğdır FK 21 7 9 5 22 23 26 -1
17 Sakaryaspor 21 6 7 8 25 29 26 -4
18 Şanlıurfaspor 21 7 10 4 26 29 25 -3
19 Adanaspor 21 3 11 7 17 37 16 -20
20 Yeni Malatyaspor 21 0 21 0 10 65 21 -55
Takım O G M B A Y P AV
1 Sarıyer 19 14 0 5 46 9 47 +37
2 Batman Petrolspor 19 13 5 1 35 18 40 +17
3 GMG Kastamonuspor 19 11 2 6 32 16 39 +16
4 Altınordu 19 10 2 7 35 15 37 +20
5 Adana 1954 Futbol Kulübü 19 10 5 4 37 20 34 +17
6 24Erzincanspor 19 8 3 8 28 17 32 +11
7 İskenderunspor A.Ş. 19 8 4 7 28 17 31 +11
8 Beykoz Anadolu 19 9 6 4 28 24 31 +4
9 Fethiyespor 19 7 6 6 24 21 27 +3
10 Kırklarelispor 19 5 6 8 21 21 23 0
11 Isparta 32 Spor 19 4 6 9 16 19 21 -3
12 Kepezspor FAŞ 19 5 9 5 21 27 20 -6
13 İnegölspor 19 4 7 8 18 25 20 -7
14 1461 Trabzon FK 19 5 10 4 22 27 19 -5
15 Sincan Belediye Ankaraspor 19 3 10 6 14 28 15 -14
16 Karaköprü Belediyespor 19 2 10 7 19 33 13 -14
17 Altay 19 4 13 2 16 42 11 -26
18 Hes İlaç Afyonspor 19 0 18 1 6 67 5 -61
Takım O G M B A Y P AV
1 Bursaspor 17 13 0 4 36 5 43 +31
2 Karşıyaka 17 10 3 4 27 14 34 +13
3 Düzcespor 17 9 3 5 26 15 32 +11
4 Belediye Kütahyaspor 17 9 4 4 29 17 31 +12
5 Muş Spor Kulübü 17 7 2 8 21 14 29 +7
6 Silifke Belediye Spor 17 7 4 6 32 21 27 +11
7 Anadolu Üniversitesi 17 7 5 5 22 13 26 +9
8 Bornova 1877 17 5 5 7 26 26 22 0
9 Kahramanmaraşspor 17 6 7 4 17 22 22 -5
10 Artvin Hopaspor 17 5 6 6 12 19 21 -7
11 23 Elazığ Futbol Kulübü 17 4 7 6 10 16 18 -6
12 Tokat Bld Plevnespor 17 3 7 7 11 18 16 -7
13 Kırşehir Futbol SK 17 4 9 4 18 31 16 -13
14 Bulvarspor 17 2 9 6 15 31 12 -16
15 Kuşadasıspor 17 3 13 1 13 31 10 -18
16 Ergene Velimeşe 17 2 12 3 7 29 9 -22
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 31/01/2025 Eyüpspor vs Sivasspor
 31/01/2025 Konyaspor vs Bodrum FK
 01/02/2025 Hatayspor vs Antalyaspor
 01/02/2025 Kayserispor vs Trabzonspor
 01/02/2025 Başakşehir FK vs Samsunspor
 02/02/2025 Adana Demirspor vs Kasımpaşa
 02/02/2025 Göztepe vs Alanyaspor
 02/02/2025 Fenerbahçe vs Çaykur Rizespor
 03/02/2025 Gaziantep FK vs Galatasaray
 02/02/2025 Göztepe - Alanyaspor Alanyaspor ligde deplasmandaki son 7 maçında hiç kazanamadı  Göztepe yenilmez
 02/02/2025 Fenerbahçe - Çaykur Rizespor Fenerbahçe ligde evindeki son 6 maçını kazandı  Fenerbahçe kazanır
 03/02/2025 Gaziantep FK - Galatasaray Gaziantep FK ligde evindeki son 9 maçında hiç kaybetmedi  Gaziantep FK yenilmez
 03/02/2025 Gaziantep FK - Galatasaray Galatasaray ligdeki son 20 maçında hiç kaybetmedi  Galatasaray yenilmez
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 31/01/2025 Çorum FK vs Bandırmaspor
 01/02/2025 Erzurumspor FK vs Kocaelispor
 01/02/2025 Keçiörengücü vs Yeni Malatyaspor (H:1)
 01/02/2025 Gençlerbirliği vs Iğdır FK
 01/02/2025 Pendikspor vs Adanaspor
 02/02/2025 Şanlıurfaspor vs İstanbulspor
 02/02/2025 Ümraniyespor vs MKE Ankaragücü
 02/02/2025 Amed SK vs Sakaryaspor
 02/02/2025 Manisa FK vs Fatih Karagümrük
 02/02/2025 Esenler Erokspor vs Boluspor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 01/02/2025 Beykoz Anadolu vs Batman Petrolspor
 01/02/2025 Fethiyespor vs İskenderunspor A.Ş.
 01/02/2025 GMG Kastamonuspor vs Altay
 01/02/2025 Kepezspor FAŞ vs Sarıyer
 01/02/2025 Kırklarelispor vs Adana 01 Futbol Kulübü
 01/02/2025 24Erzincanspor vs 1461 Trabzon FK
 02/02/2025 Isparta 32 Spor vs Altınordu
 02/02/2025 Sincan Belediye Ankaraspor vs Karaköprü Belediyespor
 08/02/2025 Adana 01 Futbol Kulübü vs 24Erzincanspor
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 01/02/2025 Bulvarspor vs Düzcespor
 01/02/2025 Bursaspor vs Ergene Velimeşe
 01/02/2025 Kuşadasıspor vs Kahramanmaraşspor
 01/02/2025 Silifke Belediye Spor vs Anadolu Üniversitesi
 02/02/2025 Artvin Hopaspor vs Bornova 1877
 02/02/2025 Belediye Kütahyaspor vs Muş Spor Kulübü
 02/02/2025 Kırşehir Futbol SK vs Tokat Bld Plevnespor
 02/02/2025 23 Elazığ Futbol Kulübü vs Karşıyaka
HABER ARŞİVİ
ŞANS OYUNLARI
BİZİ TAKİP EDİN
YUKARI